سیزده بدر (روز طبیعت) در ایران

جشن سال نو

جشن فرا رسیدن سال نو یکی از رایج ترین مراسم ها در سراسر جهان می باشد. مردم در سراسر جهان، سال نو را در زمان های مختلف و به شیوه های مختلف جشن می گیرند. همچنین، مردم ایران با مراسمی کاملا متفاوت و چیدن سفره هفت سین به استقبال بهار می روند. این مراسم با نظافت خانه برای آماده شدن برای فرا رسیدن فصل بهار و چهارشنبه سوری آغاز می شود و با سیزده بدر که آخرین روز تعطیلات سال نو می باشد به پایان می رسد. 

فلسفه این روز خاص و همچنین چگونگی جشن مردم ایران داستان جالبی است. پس در این مقاله با ما همراه باشید تا با هم به بررسی این مراسم باستانی ایرانی بپردازیم. 

*********************************

سال نو ایرانی به «نوروز» معروف است که از اول فروردین آغاز می‌شود و تا سیزده فروردین ادامه دارد. سیزده به در که با نام روز طبیعت نیز شناخته می‌شود، یک جشن ایرانی است که همه ساله در سیزدهمین روز از فروردین ماه برگزار می‌شود. 

معنای لغوی “بدر”

« بدر» به معنای خلاص شدن از چیزی است و به همین دلیل «سیزده بدر» به معنای «رهایی از سیزده» است که معمولاً عدد 13 به عنوان عدد نحس تلقی می شود.  در این روز ایرانیان خانه خود را ترک می‌کنند و اوقات خود را در بیرون از خانه به سبک پیک نیک در کنار خانواده و دوستان می‌گذرانند. در واقع نمی توان آخرین روز تعطیلات نوروز را بدون خروج از خانه و پیوستن به طبیعت جشن گرفت.

ایرانی‌ها این روز را با رقص، آواز، بازی و لذت بردن از غذاهای مخصوص می گذرانند. اعتقاد بر این است که این سرگرمی ها و خنده ها راهی برای پاک کردن ” افکار شیطانی” آنها برای سال جدید است. همچنین در این روز خاص مردم این فرصت را دارند که از بوی تازه بهار قبل از بازگشت به مدرسه یا کار در روز بعد از سیزده فروردین لذت ببرند و به همین دلیل به آن “روز طبیعت” نیز می گویند.

محبوب ترین غذاهای 13 به در

مردم نیز این روز را با خوردن غذاهای خاص جشن می گیرند. رایج ترین آن خوردن آش رشته است که یکی از پرطرفدارترین انواع آش در آشپزی ایرانی است. و معمولاً در ایران و آذربایجان تهیه می شود. 

همچنین، خوردن کاهو با سکنجبین از دیگر بخشهای جشن سیزده بدر است. سکنجبین یکی از قدیمی ترین نوشیدنی های ایرانی است که از عسل و سرکه درست می شود. و معمولا در فصول گرم سال سرو می شود و از ترکیب آن با کاهو، کاهو سنکنجبین تهیه می شود.

دور انداختن سبزه ؟! 

یکی دیگر از رسومات در این روز دور انداختن سبزه از سفره هفت سین به دامان طبیعت به داخل آب روان است. مردم این جوانه گندم یا جوانه عدس را که برای سفره نوروزی خود با نام «سبزه» آماده نمودند، در پایان روز سیزدهم با این باور که تمام غم‌ها، دردها و بیماری‌های سال نو را دور ریخته‌اند، دور می‌اندازند.

با احترام بر رسومات، اما سبزه ها را در آب رها نکنید! 

جشن و شادی و رعایت رسم و رسوم جزیی از واجبات زندگی است. اما چه بهتر است که تبعیت از این رسوم مغایرتی با طبیعت نداشته باشد. در واقع باید این شادی با آفرینش زیبای طبیعت پیوند داشته باشد. پس چقدر خوب است که در انتهای تعطیلات ماهی قرمز و سبزه ها را در آب رها نکنیم زیرا در غیر این صورت صدمات جبران ناپذیری به محیط زیست وارد میکنیم. اگر سبزه ها را در آب بیاندازیم باعث آلودگی آب های جاری می شویم و مناظر زیبای طبیعت به مرور از بین می روند. 

سبزه گره زدن

یکی دیگر از سنت های این روز گره زدن چمن و آرزو کردن برای دختران دم بخت است. این گره نشان دهنده پیوند زن و مرد است. زوج‌های جوان متاهل نیز تمایل دارند این مراسم را انجام دهند تا آرزوهایشان بر آورده شود.

برخلاف باور بسیاری از مردم، 13 در فرهنگ ایرانی نحس نیست. در واقع هیچ یک از روزهای سال در تقویم ایرانی شوم و نحس تلقی نمی شود. برعکس، هر روز از هفته و ماه های سال با نام‌های ویژه ای نامیده می شوند. 

تیر روز 

روز نخست هر ماه، «اورمزد روز» نامیده می شود و سیزدهمین روز هر ماه در تقویم شمسی «تیر روز» نام دارد که نام آن از ستاره ای گرفته شده است که در ایران باستان ستاره باران می دانستند و آن را مایه فضل و برکت خداوند می دانستند. به همین دلیل سیزدهمین روز از ماه فروردین را به عنوان اولین مراسم تیرگان سال برگزیده اند. هدف این بود که با حضور در کنار طبیعت و شادی به مراسم نوروزی رسما پایان دهیم. بنابراین سیزده بدر، پایانی بر مهمترین مراسم سال است. پس باید آن را به بهترین نحو جشن گرفت.

دروغ 13!

اعتقاد بر این است که بازی دروغ 13 از زمان سلطنت سلسله هخامنشیان در ایران انجام می شود و مردم با گفتن یک دروغ سعی می کنند یکدیگر را فریب دهند!

تاریخچه سیزده به در

بسیاری بر این باورند که سیزده به در به دوران جمشید، چهارمین پادشاه از سلسله پیشدادیان (نخستین سلسله پادشاهان در شاهنامه و اساطیر ایرانیان) باز می گردد. 

اما شواهد زیادی از کتیبه های سومری و بابلی به دست آمده است که ثابت می کند جشن سیزده به در می تواند حدود 4000 سال سابقه داشته باشد. اعتقاد بر این است که خدای باران در این روز دیو خشکسالی را شکست داده است و آن را به تاریخی مقدس تبدیل نموده است. 

سخن آخر

امیدمان این است که در کنار لذت بردن از تعطیلات، به نقش زیبای طبیعت در زندگی ها فکر کنید و بدون آسیب زدن به فضای زیبای اطرافتان، این روز را سپری کنید.